کد مطلب:20318 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

رمز اين كه بعد از اشك ريختن يك لذّت روحي به انسان دست مي دهد كه قابل مقايسه با لذّات دنيوي نيست , چه مي باشد؟ آيا اين احساس لذّت در يك جوان 17ـ 18ساله با يك پير 60ـ 70ساله متفاوت است ؟ چرا؟

چرا انسان گريه مي كند؟ منشأ اين تأثير, كه عموماً به صورت قطره هاي اشك بر گونه فرو مي غلتد كجااست ؟ روانشناسان هنوز نتوانسته اند در اين باره , نظر دقيقي ابراز دارند; فقط گفته اند: هنگامي كه نمي توانيم يانمي خواهيم احساسات خود را با كلمات بيان كنيم , فعل و انفعالاتي در درون ما صورت مي گيرد, كه خود به خوداشك ما جاري مي شود.

اما تجربه نشان مي دهد به وسيلهء گريه يا خنده از نشانه هاي طبيعي و تعادل مزاج آدمي است , به طوري كه اگر كسي خنده و گريه نداشته باشد, مي توان جنبهء رواني او را نامتعادل و غير طبيعي توصيف نمود.

اشخاصي كه هم خنده دارند و هم گريه و بدين وسيله غم ها و افسردگي هاي خويش را تخليه مي كنند, از سلامت جسم و روح , و نيز از نشاط و تحرّك و پويايي بهتري , در صحنهء كار و تلاش زندگي برخوردار مي باشند.

به وسيلهء گريه غم ها غصّه هاي دروني تسكين مي يابد و عقده هاي روحي گشوده مي گردد. بدين جهت است كه مي نويسند: زن ها از مرد عقدهء كمتري دارند. زيرا آنان مشكلات روحي خويش را به وسيلهء گريه بيرون مي ريزند وكم تر آن را در درون پنهان و حبس مي كنند و اين امر يكي از رموز سلامت آنان مي باشد.(1)

شايد از همين رو است كه دكتر مي نويسد: جنس لطيف زن بيش از مرد, از نيروهاي حياتي و طول عمر بهره مند است .(2)

به هر حال , تفسير بيشتر نقش اشك و گريه كه جنبهء علمي دارد, بايد در جاي خود مورد بررسي قرار گيرد.

انواع گريه ها:

انواع گريه ها و پيام هايي را كه بيان مي دارد, به طور كلّي با بهره گيري از متون ديني و ادبي , در مواردزير مي توان مطرح نمود:

1 گريهء عجز و زبوني :

گريهء افرادي از روي عجز و زبوني است كه در اثر ناآگاهي و ساده لوحي و بي پروايي و احياناً ستم شخص ياجريان ناصالحي , به ورطهء ذلّت و مظلوميّت افتاده , براي حفظ منافع و هستي خويش , احساس خطر مي كنند و راه چاره را در گريه مي جويند. صائب تبريزي مي گويد:

]گريهء شمع , از براي ماتم پروانه نيست صبح نزديك است و در فكرِ شب تار خود است

]2 گريهء تزوير و دروغ :

برخي از اشك ها و گريه ها از روي تزوير و ريا و تظاهر و همسو نشان دادن خود با ديگران صورت مي گيرد. به اين گونه گريه ها يا مي گويند. اين حيوان گاهي جفت خود را به پشت خود سوارمي كند و براي شكار به خشكي مي رود, اما چون دست و پاي آن كوتاه است , وقتي شكمش سير و بزرگ شد ازبازگرداندن جفت خود ناتوان مي ماند. بدين جهت آن را مي كُشد و بعد بر كشتهء خويش گريه مي كند.

3 گريهء پشيماني :

لغزش و گناه , انحراف از مسير وجدان و فطرت است و كسي كه با آلودگي به گناه , روان پاك خويش را آلوده است , گاهي با گريه به تسكين آلام درون مي پردازد. امام علي 7فرمود: .

4 گريهء شوق :

اين نوع گريه يكي از جلوه هاي زيباي احساس و دلدادگي درون آدمي است , مثل گريهء مادري كه پس از سال هادوري , فرزند خويش را در آغوش مي گيرد و عاشقي كه بعد از فراق طولاني به وصال معشوق دست مي يابد.

امام علي 7فرمود: .

5 گريهء رحم و رأفت :

آن چه را انسان در سينه دارد, قلب است , نه سنگ . قلب هنگامي كه در برابر حادثهء دلخراشي , اشك يتيمي يابيمار دردمندي يا پيرمرد محروم و تهيدستي را مي بيند, متأثر مي شود و اشك در چشمانش حلقه مي زند. گريه ءمصيبت هاي وارده بر اباعبداللّه الحسين 7از اين قبيل است .

6 گريهء غمگيني و افسردگي :

اين نوع گريه حكايت از يك نوع بيماري مي كند كه بايد مداوا شود.(3)

در مجموع گريه براي تسكين قلب و آرامش خاطر و تخليهء احزان مفيد است و مي توان آن را يكي از عوامل تربيت كننده دانست , بر خلاف خندهء زياد كه احياناً حاكي از غفلت انسان از خدا و طغيان در برابر اوامر الهي است .

در مورد پير و جوان , زن و مرد انواع گريه ها متفاوت است و در بعضي شدت و در بعضي ضعف دارد.

(پـاورقي 1.الشعاير الحسنية, ص 41 منقول از ره توشه , سال 1418 ص 322

(پـاورقي 2.همان , به نقل از صد و پنجاه سال جوان بمانيد, ص 134

(پـاورقي 3.دفتر تبليغات اسلامي قم , ره توشهء محرم , س 1418 ص 321 با تلخيص .